Gübre böcekleri, hayvanların biyolojik artıkları ile beslenen, vücutları sert bir kabukla kaplı gübre böcekleri, canlılar içerisinde düzgün bir şekilde küre imal edebilen tek böcektir.
Gübreden yaptığı bu kürenin içerisine, yavrularını enjekte ederek küreyi yuvasına taşır. Yavrular, bu kürenin içerisinde doğup büyümeye başladıklarında; böcek küresini suya götürür. Küre, su ile temas etmeye başladığında çözünür ve bu sayede yavrular da dışarı çıkmış olur.
Bu senaryoda çok ilginç bir yön vardır. Böceğin inşa ettiği küreyi yuvasına iterek götürmesi gerekir. Fakat, yuvarlanmak kürenin içerisindeki yavrular için tehlikeli olabilir.
Yavrularına zarar gelmesini önlemek için, böcek çok harika bir yöntem kullanır. Küreyi mutlaka başı hep doğuya dönük olacak şekilde iter. Kürenin kendi ağırlığının 50 katı kadar olduğunu düşünürsek, bu çok zor ve dikkat gerektiren bir işlemdir. Böceğin sürekli olarak doğuyu tespit edebilmesi, inşa ettiği küreyi ayaklarını kullanarak yuvarlanmaması için sürekli dengede tutması, bunun için de küreyi tutması gereken ve itmesi gereken denge noktalarını çok iyi bilmesi gerekir.
İşte tüm bu aşamalar bilim adamlarının kafasını uzun zamandır meşgul ediyordu. Küçücük bir böceğin doğu ile batı arasındaki farkı nasıl olup da bilebildiğini; böceğin her zaman nasıl doğru yönü bulduğunu uzun zamandır merak ediyorlardı.
Current Biology isimli hakemli bir bilim dergisinde yayınlanan son araştırma, bu konuyu aydınlatır nitelikte. Bu küçücük böcek yön bulmak için son derece şaşırtıcı bir bilgiden faydalanıyor: Samanyolu’ndan!
İsveç’deki Lund Üniversitesi’nde Zooloji Profesörlüğü yapan Eric Warrant, araştırma ekibiyle beraber böceklerin geceleri nasıl yönlerini bulduğunu inceledi. Böceklerin yollarından sapmamak ve her daim doğru istikamete gitmek için Ay’ın polarize ışıklarından nasıl faydalandığını incelemek isteyen ekip; Ay ışığının hiç olmadığı bir gece yaptıkları deney esnasında, böceklerin rotalarından sapmadıklarını tespit etti. Yapılan bu keşifle ilgili Warrant “Ay ışığı olmadan, yalnızca yıldızlarla bile, gübre böcekleri yollarını bulabiliyorlar. Tamamen şaşkına döndük” şeklinde açıklama yaptı.
Hem açık alanda, hem de gökyüzündeki yıldızların yansıtıldığı bir planetariumda yapılan deneyde; bilim adamları böceklerin aslen yıldızları değil; gökyüzünde düz bir çizgi gibi gözüken Samanyolu’nu bir tür pusula gibi kullandıklarını tespit etti.
Aşıl şaşırtıcı olansa, bir kaç santimlik minik bir böceğin, nasıl olup da Samanyolu’nu görebildiği…
Böceklerin gözleri, üst düzey bir teknoloji harikasıdır. Geçtiğimiz yıllarda yapılan araştırmalar, arı ve sineklerdeki göz teknolojisinin insan gözündekinden binlerce kat ileri olduğunu ortaya koymuştur. Gübre böcekleri ise, en karmaşık ve üst teknoloji göz yapısına sahip olan böceklerden biridir. Görüş kalitesi ve mercek sistemi bakımından insan gözünden çok daha üst kalite olan arı gözlerinden bile tam 1000 kat daha iyi görürler. Princeton Üniversitesi’nden James Gould, gübre böcekleri için “en iyi gece görüşüne sahip böceklerdir” demektedir.
Geçtiğimiz yıllarda paleontologlar tarafından çapı 7 cm olan gübre böceklerine ait küreler bulunmuştu. Buenos Aires Doğa Tarihi Müzesi’nden Victoria Sanchez bulunan bu kürelerin 40 milyon yıl yaşında olduğunu ve gübre böceklerinin inşa ettiği küreler olduğunu ifade etmişti.
Sanchez’in açıklamalarını bu araştırma sonucuyla birleştirince, çok şaşırtıcı bir sonuçla karşılaşıyoruz: Bu ufak böceklerin 40 milyon yıldır ekosistemimizde yaşadıklarını anlıyoruz ve bunca zamandır astronomiye dayalı navigasyon sistemlerini kullanıyorlar!
http://news.sciencemag.org/sciencenow/2013/01/dung-beetles-navigate-by-the-mil.html?ref=wp http://www.livescience.com/5582-huge-fossilized-dung-reveals-hidden-ancient-ecosystem.html
© Da Vinci Bilim ve Teknoloji Derneği
Bu yazı dernek başkanımız tarafından kaleme alınmış orjinal bir makale olup herhangi bir dernek ya da kuruluşun sayfasında izinsiz olarak ve www.davinci-institute.org.tr ve www.mugekny.com adresleri kaynak gösterilmeden kullanılması telif hakkı ihlali kapsamındadır.
